Perec Willenberg

---

Życie i twórczość

Perec Willenberg przyszedł na świat w Makowie Mazowieckim, w rodzinie Samuela i Ity Willenberg. Jego edukacja religijna miała miejsce w chederze, którym był typowy dla tamtych czasów sposób kształcenia religijnego. Następnie studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie był uczniem malarza Wojciecha Gersona. W 1906 roku, po przeprowadzce do Częstochowy, zainaugurował działalność cenionej Szkoły Rysunku i Malarstwa. Dzięki stypendium, od 1910 roku miał możliwość rozwijać swoje zdolności w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu.

W latach 1913–1919 brał udział w wystawach wraz z takimi artystami jak Roman Kramsztyk, Stanisław Wyspiański, Jacek Malczewski oraz Leon Wyczółkowski, co przyczyniło się do jego rosnącej renomy. W okresie międzywojennym zdobył uznanie jako jeden z wiodących malarzy fresków synagogalnych, zapoczątkowując nowy kierunek w tej dziedzinie. Do jego dzieł należy między innymi cykl malunków w synagodze w Opatowie.

Willenberg, aby utrzymać rosnącą rodzinę, zakładał szkołę rysunku oraz pracował jako nauczyciel rysunku w Gimnazjum Towarzystwa Żydowskich Szkół Średnich i Powszechnych w Częstochowie. W okresie przedwojennym mieszkał w Częstochowie wraz z żoną i dziećmi przy ulicy Fabrycznej.

Po wybuchu II wojny światowej musiał ukrywać się pod nazwiskiem Karol Baltazar Pękosławski w Warszawie, udając niemowę, aby uniknąć zwrócenia na siebie uwagi z powodu swojego akcentu. Nie wrócił do Częstochowy, gdzie był rozpoznawalny, co uniemożliwiało mu skuteczne ukrycie się po „aryjskiej” stronie. Jego żona, wraz z dwiema córkami, Itą i Tamarą, oraz synem Samuelem, wróciła do Częstochowy z Opatowa. Niestety, córki zostały wydane Niemcom przez sąsiada i zginęły w obozie zagłady w Treblince. Samuel, który także tam trafił, zdołał jednak wydostać się w trakcie buntu więźniów 2 sierpnia 1943 roku.

W Warszawie Willenberg utrzymywał się sprzedając swoje obrazy i rysunki, prowadząc jednocześnie pracownię artystyczną, w której jego twórczość koncentrowała się na tematach sakralnych. Jednym z jego ważniejszych dzieł z tego czasu był obraz Jezusa Miłosiernego, namalowany pierwotnie dla kościoła św. Stanisława w Siedlcach, którego aktualne miejsce ekspozycji pozostaje nieznane. Postać Jezusa na tym obrazie obdarzona została rysami twarzy jego syna.

Wybuch powstania warszawskiego zastał artystę w kamienicy przy ul. Marszałkowskiej 60. 11 września 1944, podczas jednego z bombardowań, wykonał rysunek przedstawiający twarz Chrystusa, który umieścił na spodniej stronie schodów prowadzących do piwnicy, gdzie schroniła się cywilna ludność. W pisemnym przesłaniu napisał „Jezu ufam Tobie”. Mieszkańcy kamienicy wierzyli, że obraz ten ochrania ich przed zniszczeniem. Zachowany rysunek został zabezpieczony przez konserwatora z Zakładu Gospodarowania Nieruchomościami, jednak nie jest dostępny dla zwiedzających. W 2013 roku stworzono jego kopię, która została odsłonięta 29 lipca tego samego roku w Muzeum Powstania Warszawskiego, z okazji obchodów 69. rocznicy wybuchu powstania. Uroczystość zaszczycił swoją obecnością syn artysty, Samuel Willenberg, artysta plastyk, który również przeszedł przez piekło obozu zagłady w Treblince oraz brał udział w powstaniu warszawskim. Rysunek Pereca Willenberga został umieszczony w muzeum na piętrze, w bliskim sąsiedztwie wystawy Robinsonowie, nawiązując do oryginału z Marszałkowskiej 60.

Życie prywatne

Perec Willenberg był żonaty z Maniefą Popow, która po ich ślubie przeszła na judaizm. Ta decyzja miała istotne znaczenie dla ich życia rodzinnego, które tworzyli na przestrzeni lat.

Jego miejsce spoczynku znajduje się na nowym cmentarzu żydowskim w Łodzi, co stanowi ważny symbol kulturowego dziedzictwa społeczności żydowskiej w tym mieście.

Upamiętnienie

W 2023 roku, w stolicy Polski, na ulicy Marszałkowskiej 60, miała miejsce uroczystość odsłonięcia tablicy, która upamiętnia Pereca oraz Samuela Willenbergów. Wydarzenie to nie tylko przypomina o ich wkładzie w historię, ale także znaczenie, jakie mieli dla lokalnej społeczności.

---

Oceń: Perec Willenberg

---